Όπου, η ιδιότυπη προσέγγιση του William Firebaugh όχι μόνο φαίνεται να παραμένει διαχρονική, αλλά αποδεικνύεται άκρως αποτελεσματική. Αλλά, έτσι είναι οι καλές ιδέες. Το πρώτο πράγμα στο οποίο αντέχουν είναι ο χρόνος. Πόσο καλό είναι το Simplex Mk2;
Αν η διαχρονικότητα μιας ιδέας είναι κριτήριο της αξίας της, τότε “το μπαλάκι του γκολφ” που σκέφτηκε ο Firebaugh πριν από δεκαετίες, είναι μια από τις καλύτερες ιδέες ever, στον ήχο.
Αν σκεφτήκατε “ποιο μπαλάκι του γκολφ;” διαβάζοντας τις παραπάνω αράδες, τότε χρειάζεστε φροντιστήριο: Όλα τα πλατό της Well Tempered βασίζονται σε βραχίονες χωρίς έδρανα. Ούτε μονοσημειακές ακίδες, ούτε ρουλμάν εξωγήινης ακρίβειας (και τιμής), ούτε πολύπλοκα συστήματα κίνησης. Στα “ούτε” προσθέστε, επίσης, το “ούτε μηχανισμός αντισκέιτινγκ”, “ούτε μηχανισμός μεταβολής της VTA” και “ούτε μηχανισμός ρύθμισης του αζιμουθίου”. Όλα αυτά γίνονται με τη βοήθεια ενός απλού νήματος και ενός ιδιοφυούς (αλλά εξωπραγματικά απλού) μηχανισμού ανάρτησης. Είναι η Well Tempered μια εταιρία που προσπαθεί να κρατήσει το κόστος χαμηλά, καταφεύγοντας σε απλοϊκές μεθόδους; Κάθε άλλο. Εδώ μιλάμε για κορυφαίας ποιότητας αναλογικές πηγές. Αν ο William είχε ικανότητες στο μάρκετινγκ, ανάλογες με αυτές που έχει στη μηχανολογική σχεδίαση, τότε η Well Tempered θα ήταν ξακουστή, εδώ και πολύ καιρό και θα την ήξερε και ο τελευταίος μανιακός με τα βινύλια. Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου, τελικώς.
Το μπαλάκι του γκολφ; Τι φάση;
Αν ο Firebaugh ήταν μαρκετίστας, θα είχε γράψει ένα κείμενο πέντε χιλιάδων λέξεων για “την ειδικά σχεδιασμένη σφαίρα, η οποία βασίζεται σε εκτενώς μελετημένη υδροδυναμική μορφοποίηση, μετά από εκτενείς ακροάσεις”. Προς τιμή του, περιγράφει, ξερά, τη βάση της ιδέας του ως μια μπάλα του γκολφ. Και το εννοεί. Το “έδρανο” του βραχίονα στο Simplex Mk2 είναι ένα μπαλάκι του γκολφ, επειδή, όπως ο ίδιος αναφέρει, οι μπάλες αυτές κατασκευάζονται με μεγάλη ακρίβεια και είναι ιδανικές. Αν η Bridgestone και η Slazenger γνώριζαν την Well Tempered, σίγουρα θα αισθάνονταν κολακευμένοι ως κατασκευαστές.
Πώς όμως λειτουργεί η όλη η ιδέα; Η ιστορία ξεκινά πριν από 45 περίπου χρόνια, όταν δημοσιεύθηκε μια ιστορική εργασία γύρω από τα αναλογικά συστήματα, την οποία χρησιμοποιούμε ακόμη στην αξιολόγηση τους. Με τίτλο “The Audible Effects of Mechanical Resonances in Turntables” παρουσιάστηκε στο συνέδριο του AES στη Νέα Υόρκη το 1977 και ήταν, στην ουσία, ένα application note της διάσημης -από τότε- Bruel & Kjaer, του δανού κατασκευαστή οργάνων μέτρησης. Κατέληγε, με σοβαρά επιχειρήματα, σε ένα, κατά τα άλλα, προφανές συμπέρασμα: Ως μηχανικό σύστημα, ο βραχίονας μαζί με την κεφαλή πρέπει να σχεδιάζονται ώστε να λειτουργούν στην περιοχή της κρίσιμης απόσβεσης. Αυτό, μεταφράζεται στο ότι η εκτροπή τους από τη θέση ισορροπίας πρέπει να οδηγεί σε άμεση επαναφορά σε αυτήν, χωρίς overshoot και, φυσικά, χωρίς ταλάντωση. Για να γίνει αυτό, έγραφαν τότε οι άνθρωποι της B&K, θα πρέπει ο βραχίονας να έχει πολύ χαμηλή μάζα και ιδανική απόσβεση. Από τότε, οι κατασκευαστές βραχιόνων κυνηγούν αυτό τον στόχο και όσοι αγοράζουν κεφαλές κατατρύχονται από την αγωνία του αν η κεφαλή τους και ο βραχίονας τους, μαζί, είναι ένα critically damped σύστημα. Με την ευκαιρία, για την ιστορία, το test Ladegaard με τον “βηματικό” δίσκο περιγράφεται στο κείμενο αυτό (το οποίο υπογράφει ο Poul Ladegarrd και το χρησιμοποιούμε και σήμερα).
Στην πράξη, τώρα, αυτό το “κρίσιμη απόσβεση” μεταφράζεται ως αριθμός: Το Q του συστήματος πρέπει να είναι 0.5. Εμπνευσμένος από το κείμενο αυτό, ο Firebaugh προσπάθησε να αποφύγει τις παραδοσιακές μεθόδους ανάρτησης του βραχίονα και τα κατάφερε χρησιμοποιώντας το περί ου ο λόγος μπαλάκι, το οποίο βυθίζεται (περίπου κατά το 1/3) σε ένα δοχείο σιλικόνης, με υψηλό ιξώδες (100.000cSt, για τους λάτρεις της λεπτομέρειας, το centiStoke είναι η μονάδα μέτρησης του κινηματικού ιξώδους και η τιμή αυτή αντιστοιχεί σε ένα υγρό που πλησιάζει αρκετά τη στερεή κατάσταση, είναι, δηλαδή, πολύ “πηχτό”). Αυτό σημαίνει ότι αποφεύγεται το πρόβλημα της ακρίβειας των εδράνων (διότι δεν υπάρχουν έδρανα) και ότι, δυνητικά, μπορεί να σχεδιαστεί μια ανάρτηση με την απολύτως σωστή απόσβεση, επιλέγοντας το κατάλληλο υλικό. Η απόσβεση των ταλαντώσεων του ίδιου του στελέχους του βραχίονα (από αλουμίνιο) γίνεται με ειδική άμμο στο εσωτερικό του.
Αυτή η αρχιτεκτονική, επιβάλλει και μια εντελώς διαφορετική σχεδίαση της ανάρτησης του βραχίονα, που, στην περίπτωση μας γίνεται από μια πολυεστερική ίνα από την οποία το μπαλάκι, κυριολεκτικώς, κρέμεται. Το στήριγμα που χρησιμοποιείται καταλήγει σε ένα δακτύλιο από ελαστικό (στρατιωτικών προδιαγραφών, λέει η Well Tempered) και η συστροφή του επιβάλλει τη δύναμη αντιολίσθησης που απαιτείται. Ο χρήστης, περιστρέφοντας τον δακτύλιο, μπορεί να ρυθμίσει το αζιμούθιο και, μεταβάλλοντας το ύψος του στηρίγματος, να ρυθμίσει το VTA. Η Well Tempered προσφέρει τον βραχίονα αυτό με σταθερή γωνία εκτροπής και ο χρήστης ενθαρρύνεται να μην κάνει ρυθμίσεις στην εκτροπή και την υπερκρέμαση. Το μόνο πράγμα που ρυθμίζεται συμβατικά, είναι η δύναμη ανάγνωσης, για την οποία η εταιρία δίνει δύο αντίβαρα, προτείνοντας να χρησιμοποιείται αυτό που πλησιάζει εγγύτερα στον κατακόρυφο άξονα περιστροφής του βραχίονα (για μικρότερη αδράνεια). Το σύστημα είναι πολύ απλό στον χειρισμό του, μόλις συνηθίσεις τη διαφορετικότητά του και μάθεις να περιμένεις και λίγο, γιατί η σιλικόνη είναι εγγενώς αργή.
Στρογγυλός άξονας, τριγωνικό έδρανο;
Και εκεί που νομίζεις ότι έχεις χωνέψει την ιδέα του βραχίονα και έχεις τελειώσει με τις ιδιαιτερότητες του Sumplex Mk2, ανακαλύπτεις ότι το πηγάδι έχει τριγωνική διατομή, ενώ ο άξονας είναι, φυσικά, κυλινδρικός. Είναι κι αυτή μια ιδέα του Firebaugh με ιστορία δεκαετιών. Βασίζεται στην παρατήρηση ότι στο συμβατικό έδρανο, το σημείο επαφής του πηγαδιού με τον άξονα στο οριζόντιο επίπεδο είναι ένα (μπορείς να το εξομαλύνεις αυτό, χρησιμοποιώντας λιπαντικά, αλλά η σκληρή αλήθεια είναι ότι καθώς ο ιμάντας έλκει το πλατό προς τον κινητήρα, ο άξονας “γέρνει” λίγο -μιλάμε για μικρόμετρα- και εφάπτεται στο πηγάδι σε ένα σημείο). Αυτό, λέει η Well Tempered, οδηγεί σε μια εγγενή αστάθεια. Το τριγωνικής διατομής πηγάδι, με τον σωστό προσανατολισμό (η μια κορυφή του τριγώνου προς τον άξονα του κινητήρα) δίνει δύο σημεία επαφής του άξονα, αυτά που αντιστοιχούν στις πλευρές που σχηματίζουν την κορυφή αυτή. Το τίμημα για αυτή την ιδέα είναι η ανατριχιαστική (στην αρχή) διαπίστωση ότι, χωρίς τον ιμάντα, το πλατό “γέρνει”. Αλλά χωρίς ιμάντα, το Simplex Mk2 δεν λειτουργεί. N’est-ce Pas;
Το ίδιο το έδρανο είναι κατασκευασμένο από τεφλόν και μιλάμε για την αξονική έδραση. Ο άξονας, από ανοξείδωτο χάλυβα καταλήγει σε μια ακίδα ακριβείας η οποία με τη σειρά της φωλιάζει σε μια υποδοχή διαμορφωμένη στο τεφλόν
Ιμάντας είναι αυτός;
Και ναι, και όχι. Αν έχεις πρεσβυωπία, ας πούμε, δεν υπάρχει καν ιμάντας. Δεν μπορείς να τον δεις ούτε στο σακουλάκι της συσκευασίας, ούτε τοποθετημένο γύρω από το πλατό. Αν το Simplex Mk2 έχει μια δυσκολία στο στήσιμο, είναι αυτή. Η επιλογή της Well Tempered είναι να χρησιμοποιήσει μια ίνα από πολυεστέρα με διάμετρο ενός δέκατου του χιλιοστού. Ο Firebaugh λέει ότι αυτό έχει τα καλύτερα αποτελέσματα στις μετρήσεις wow & flutter. Η ίνα απαιτεί κάπου ένα κόμπο και αυτός μπορεί να επηρεάσει την απόδοση. Η λύση που δίνεται εδώ είναι μια “ειδικά σχεδιασμένη για τον σκοπό αυτό” τροχαλία. Χωρίς εξήγηση αυτό. Πριν κοιτάξετε λοξά, έχω να σας θυμίσω τρεις λέξεις: “Μπαλάκι του γκολφ”. Προθύμως του παραχωρώ το προνόμιο της αμφιβολίας. Ο κινητήρας είναι ένας μικρός συνεχούς, ηλεκτρονικά ελεγχόμενος με σέρβο που έχει σχεδιάσει η ίδια η Well Tempered. Η μηχανική του στήριξη στην πλίνθο περιλαμβάνει ελαστική απόσβεση των κραδασμών. Ο χρήστης μπορεί να μικρορυθμίσει τις στροφές, αν το κρίνει απαραίτητο, με ένα ρυθμιστικό στο πίσω μέρος της συσκευής. Το πλατό είναι κατασκευασμένο από ακρυλικό υλικό και διαθέτει αντιστατικό, αφρώδες ματ. Η πλίνθος, έχει ασυνήθιστο σχήμα (τετράγωνη) και κόμπακτ διαστάσεις, στα 400mm, κάνοντας το πλατό εύκολο στην τοποθέτησή του. Είναι κατασκευασμένη από ξυλεία με πολλές στρώσεις. Μπορείτε να επιλέξετε μαύρο ή λευκό χρώμα.
Στην πράξη…
… θα ήθελα να έχω την εμπειρία του στησίματος του Simplex Mk2, για να αξιολογήσω τις δυσκολίες της ανατρεπτικής αυτής προσέγγισης, αλλά και το (λεπτομερές και καλογραμμένο) εγχειρίδιο χρήσης. Το σύστημα, όμως, παραδόθηκε στημένο και ρυθμισμένο (χωρίς το πλατό και τον ιμάντα). “Να πηγαίνεις σιγά” μου είπε ο Σάκης, χαμογελώντας με νόημα αλλά κοιτώντας με σιγουριά το (ανοιχτό) κιβώτιο στο δεξί κάθισμα. Πήγα σιγά, με τις φρικιαστικές εικόνες της χυμένης σιλικόνης να εναλλάσσονται από μπαλάκια του γκολφ που χάνονταν το τέλος μιας κατηφόρας, αλλά, φυσικά, τίποτε από αυτά δεν συνέβη. Στην πραγματικότητα, η ανάρτηση της Well Tempered είναι πιο ανεκτική σε σκληρή χρήση και με πολύ μικρότερες πιθανότητες βλάβης από ο,τιδήποτε συμβατικό γνωρίζω. Και, επιπροσθέτως, μπορείς να βάζεις τις κεφαλές χωρίς να λύνεις τον βραχίονα. Γιατί, αν δεν τον γνωρίζετε, το σφίξιμο της κεφαλής μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα έδρανα του βραχίονα, αν αυτός βρίσκεται στη θέση του. Για τις ανάγκες της δοκιμής, το πλατό συνοδεύτηκε από μια Soundsmith Zephyr MkII (την προηγούμενη γενιά της τρέχουσας, MkIII, την οποία μπορείτε να βρείτε σε πολύ ειδική τιμή).
Η χρήση του Simplex Mk2 δεν κρύβει ιδιαίτερες δυσκολίες. Γράφω “ιδιαίτερες” επειδή θα πρέπει να συνηθίσεις δύο πράγματα: Το ότι δεν έχει μηχανισμό lift (σηκώνεις τον βραχίονα με το χέρι) και ότι ο διακόπτης on/off βρίσκεται σε “δύσκολη” θέση, στο πίσω μέρος. Η επιλογή των στροφών γίνεται, επίσης, με αλλαγή της θέσης του ιμάντα σε τροχαλία άλλης διαμέτρου.
Ψιλά γράμματα, βεβαίως, όλα αυτά, διότι, όπως και να μετακινήσεις τον βραχίονα, στο τέλος αυτός θα φτάσει στον δίσκο.
Και, τότε, η μαγεία της Well Tempered θα γεμίσει το χώρο. Πολύ λυρικό; περιέργως όχι. Το τελευταίο πλατό της εταιρίας έπεσε στα χέρια μου πολλά χρόνια πριν, αλλά η αίσθηση δεν έχει ξεχαστεί και ήταν η ίδια που είχα τα πρώτα δευτερόλεπτα από το Simplex Mk2. Αυτό δεν είναι μηχανικό σύστημα, λες, γνωρίζοντας -εννοείται- ότι, όντως, είναι μηχανικό σύστημα. Αλλά η απουσία των μηχανικών θορύβων είναι πραγματικά εκκωφαντική. Σου δίνει την εντύπωση ότι ο δίσκος δεν εφάπτεται πουθενά. Ότι τίποτε δεν μετακινείται, δεν ταλαντώνεται δεν εισάγει “τζόγο”. To “σκοτεινό υπόβαθρο” είναι ένας όρος-κλισέ, που χρησιμοποιούμε συχνά εδώ, προκειμένου να περιγράψουμε το “αθόρυβο” αλλά, αν θέλω να είμαι δίκαιος- δεν επαρκεί για να περιγράψει αυτό που ακούς (ή δεν ακούς) από το Simplex, το οποίο αποδείχθηκε εφάμιλλο κορυφαίων συστημάτων που έχει τύχει να ακούσω, όπως τα TechDAS ή το μεγάλο Nagra (πριν από λίγους μήνες). Η ηρεμία που αποπνέει το Well Tempered είναι απόλυτη, επιβλητική, πλήρης. Αν δεις το ταμπελάκι της τιμής, απορείς. Γιατί δεν βλέπουμε μπάλες γκολφ και τριγωνικά έδρανα παντού, ρε φίλε;
Τη συνέχεια, βεβαίως, τη φαντάζεστε. Χωρίς να “κουνιέται”, η κεφαλή της Soundsmith απέδωσε με εξαιρετικό τρόπο την περιοχή των πολύ χαμηλών συχνοτήτων (για να σας κάνω να ανατριχιάσετε: σε αυτό τον τομέα, πλησίασε την απόδοση της ψηφιακής πηγής αναφοράς περισσότερο από κάθε άλλο πλατό που έχει περάσει από τα χέρια τα τελευταία χρόνια), ακούστηκε ουδέτερη και με πολύ καλή έκταση ψηλά και δημιούργησε μια εξαιρετική στερεοφωνική εικόνα, με πολύ σαφή όρια και αίσθηση πειθαρχίας, αναδεικνύοντας τις δυνατότητες της κάθε χάραξης σε αυτό το κομμάτι. Οι μεμονωμένες πηγές εστιάστηκαν άψογα στον χώρο, με πολύ καλές περιγραφές του αέρα και της κίνησης και το βάθος ήταν υπαρκτό και σαφές. Το πιο έντονο χαρακτηριστικό του Simplex είναι, πάντως, η αίσθηση ροής, η ρυθμικότητα, ο τρόπος που ρολλάρει η κάθε μουσική. Από τεχνικής άποψης, κάθε πλατό που περιστρέφεται στοιχειωδώς σωστά, αποδίδει τον ρυθμό όπως προβλέπεται, βεβαίως, δεν θα διαφωνήσω. Η αίσθηση όμως, ενίοτε, αλλάζει. Και εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα μάστορα της αίσθησης αυτής. Δεν ξέρω ποιο κομμάτι της πρέπει να αποδοθεί στην κεφαλή και ποιο στο πλατό, υποψιάζομαι όμως ότι το… μπαλάκι του Firebaugh παίζει σοβαρότατο ρόλο.
Συνοψίζοντας, δεν έχω καμία πρόθεση να κρύψω τον ενθουσιασμό μου: Οι καλές ιδέες πρέπει να επιβραβεύονται και να διαδίδονται, ακόμη και αν αυτός που τις έχει, δρα σαν να θέλει να τις κρύψει. Ο William Firebaugh είναι ο άνθρωπος για τον οποίο μιλάει ο Anton Ego (στον γνωστό μονόλογο από το animation Ratatouille): “(…) there are times when a critic truly risks something, and that is in the discovery and defense of the new. The world is often unkind to new talent, new creations, the new needs friends.” Μπορεί αυτός και η εταιρία του να μην είναι “νέοι” αλλά έχω την εντύπωση ότι το κοινό των απαιτητικών audiophiles δεν τους έχει γνωρίσει ποτέ τόσο καλά όσο θα έπρεπε. Συσκευή αναφοράς σε αυτή την κατηγορία τιμής, έχω την εντύπωση για ποοοολύ καιρό.
Overview
Well Tempered Simplex Mk2
Περιγραφή: Πλατό/Βραχίονας
Βραχίονας: Ευθύγραμμος, στέλεχος από αλουμίνιο, στατικά ζυγισμένος. Ανάρτηση με νήμα και σιλικόνη, ενεργό μήκος 9 ίντσες, σταθερή γωνία εκτροπής, υπερκρέμαση.
Ρυθμίσεις: αντισκέιτινγκ, VTA, αζιμούθιο με νήμα.
Πλατό: Ακρυλικό με αφρώδες ματ
Έδρανο: άξονας από ανοξείδωτο χάλυβα, πηγάδι τεφλόν με τριγωνική διατομή, αξονικό έδρανο από τεφλόν.
Μετάδοση: με ιμάντα, στην περιφέρεια του πλατό, αλλαγή στροφών χειροκίνητα.
Κινητήρας: DC, ηλεκτρονικά ελεγχόμενος, με μικρομετρική ρύθμιση στροφών.
Έξοδος: με θηλυκά RCA.
Διαστάσεις: 400x400x100 (mm πxβxυ)
Βάρος: 7.8kg
Τιμή: €2.400 (χωρίς κεφαλή)
