Ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ (Johann Sebastian Bach) ήταν Γερμανός συνθέτης, διευθυντής ορχήστρας, μουσικοπαιδαγωγός, οργανίστας, κλειδοκυμβαλίστας, βιολιστής και βιολονίστας της περιόδου Μπαρόκ. Υπήρξε αναμφισβήτητα ο μεγαλύτερος συνθέτης αυτής της περιόδου, καθώς και ένας από τους σπουδαιότερους στην ιστορία της έντεχνης Δυτικής μουσικής. Τα περισσότερα από 1000 έργα του που έχουν διασωθεί έως τις μέρες μας, φέρουν όλα τα χαρακτηριστικά της εποχής Μπαρόκ.
Ο Μπαχ συνέθεσε τα Κατά Ματθαίον Πάθη το 1727. Μόνο δύο από τα τέσσερα (ή πέντε) πάθη που συνέθεσε σώζονται σήμερα, το άλλο είναι τα Κατά Ιωάννη Πάθη. Τα Κατά Ματθαίον Πάθη πρωτοπαίχτηκαν τη Μεγάλη Παρασκευή (11 Απριλίου) του 1727 στον Ναό του Αγίου Θωμά της Λειψίας όπου ο Μπαχ ήταν κάντορας. Τα αναθεώρησε το 1736, και τα παρουσίασε ξανά στις 30 Μαρτίου 1736, συμπεριλαμβάνοντας αυτή τη φορά δύο εκκλησιαστικά όργανα στην ενορχήστρωση.
Τα Κατά Ματθαίον Πάθη δεν ακούστηκαν έξω από την Λειψία μέχρι το 1829, όταν ο Φέλιξ Μέντελσον-Μπαρτόλντυ εκτέλεσε μία συντομευμένη και τροποποιημένη εκδοχή τους στο Βερολίνο με μεγάλη επιτυχία. Ο πρωτότυπος τίτλος του στα γερμανικά είναι «Matthäus-Passion» και φέρει τον αριθμό 244 (BWV 244).
Τον Μάιο του 1723 ο Μπαχ μετακόμισε στη Λειψία με 4 άμαξες γεμάτες με τα πράγματά του. Η Λειψία δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλη πόλη, όμως ήταν το σημαντικότερο εμπορικό κέντρο σε μία ευρύτατη περιοχή, με διαποτάμιες μεταφορές αγαθών, τράπεζες και διεθνείς εκθέσεις που προσείλκυαν κάθε χρόνο χιλιάδες επισκεπτών. Όμως, πέραν τούτου, η Λειψία ήταν έδρα και ενός Πανεπιστημίου (Academia Lipsiensis), διάσημου στη Γερμανία για το υψηλό επίπεδο σπουδών του. Τέλος, η πόλη με τα θαυμάσια κτίρια, πλατείες και πάρκα, είχε καταστεί μία από τις έδρες της διεθνούς μπουρζουαζίας και είχε ονομαστεί «Μικρό Παρίσι». Ο Μπαχ διορίστηκε ως Κάντορας (Cantor Figuralis) μετά από επιτυχή εξέταση που έδωσε στις τοπικές εκκλησιαστικές αρχές ενώπιον του καθηγητή θεολογίας Ντ. Γιόχαν Σμιντ, προκειμένου να ελεγχθεί η κατάρτισή του στα θεολογικά ζητήματα. Συγκεκριμένα, ο Μπαχ διορίστηκε ως Κάντορας της Σχολής του Αγ. Θωμά – στην οποία και εγκαταστάθηκε – και Διευθυντής Εκκλησιαστικής Μουσικής σε 4 εκκλησίες: στον Αγ. Πέτρο (Peterskirche), στη Νέα Εκκλησία (Neue Kirche), στον Αγ. Νικόλαο (Nikolaikirche) και στον Αγ. Θωμά (Thomaskirche). Επιπλέον, είχε την ευθύνη για κάποιες μουσικές εκδηλώσεις στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, ειδικότερα για την λεγόμενη Παλαιά Λειτουργία, στην εκκλησία του Αγίου Παύλου. Επειδή έπρεπε σε κάθε εκκλησία να υπάρχει ξεχωριστό χορωδιακό σύνολο που το κάθε ένα χρειαζόταν τουλάχιστον 8 τραγουδιστές (από 2 σοπράνο, άλτο, τενόροι και μπάσοι) και 4 σολίστες, χρησιμοποιήθηκε υλικό από τους περίπου 55 σπουδαστές της Σχολής του Αγ. Θωμά. Το πρώτο χορωδιακό σύνολο περιλάμβανε τις καλύτερες φωνές και το διηύθυνε ο ίδιος ο Κάντορας.
Το εκκλησιαστικό όργανο Wender που έπαιζε ο Bach στο Arnstadt
Οι εξωπραγματικές για την εποχή διαστάσεις του έργου, οι εκτελεστικές απαιτήσεις του, το εκλεπτυσμένο ύφος σε συνδυασμό με τις διφορούμενες -πάντα για την εποχή- εκφραστικές και τεχνικές δομές του, αλλά κυρίως η πνευματικότητά του, το καθιστούν ένα έργο ξεχωριστό στα μουσικά δρώμενα της έντεχνης δυτικής μουσικής. Ο ίδιος ο Μπαχ το θεωρούσε ένα ιδιαίτερο και μεγαλόπνοο έργο. Δεν είναι τυχαίο ότι, για πολλά χρόνια μετά τον θάνατό του, όταν γινόταν αναφορά στο συγκεκριμένο έργο, υπήρχε ο προσδιορισμός «Τα Μεγάλα Πάθη».
Το έργο, πυκνό σε δραματική ένταση και πλούσιο σε σκηνικές εικόνες, σκόρπισε ρίγη συγκίνησης στο εκκλησίασμα, που είχε συγκεντρωθεί στην εκκλησία για τον καθιερωμένο εσπερινό της Μεγάλης Παρασκευής. Υπήρξαν όμως και αντιδράσεις. Μία γυναίκα φώναξε δυνατά: «Ο Θεός ας μας συγχωρήσει… Πρόκειται αναμφίβολα για όπερα», θεωρώντας το ορατόριο του Μπαχ ιερόσυλο. Την άποψή της συμμερίστηκαν και εκκλησιαστικοί παράγοντες της περιοχής, οι οποίοι θεώρησαν ότι ο Μπαχ δεν είχε το δικαίωμα να συνθέσει εκκλησιαστική μουσική με δραματικό χαρακτήρα.
Το θέμα έφθασε μέχρι το δημοτικό συμβούλιο της Λειψίας, που “εργοδοτούσε” τον Μπαχ. Ο συνθέτης κλήθηκε σε απολογία για παράβαση ουσιωδών όρων του συμβολαίου του και καταδικάσθηκε ομόφωνα σε μείωση των αποδοχών του, σε μία εποχή που είχε όσο τίποτα ανάγκη τα χρήματα, καθώς η δεύτερη σύζυγός του Άννα Μαγδαληνή ήταν έγκυος το πέμπτο παιδί τους.
Το μεγαλειώδες μουσικό έργο του Μπαχ, που διαρκεί περί τις τρεις ώρες, αποτελείται από δύο εκτεταμένα μέρη, καθένα από τα οποία περιλαμβάνει τέσσερις υποδιαιρέσεις. Στο πρώτο μέρος περιλαμβάνονται οι ενότητες:
- Στην Ιερουσαλήμ και τη Βηθανία
- Ο Μυστικός Δείπνος
- Στο Όρος των Ελαιών
- Η Σύλληψη του Ιησού
Με τη λήξη του πρώτου μέρους δίδεται η δυνατότητα στον ιερέα του ναού να κάνει το καθιερωμένο κήρυγμα, που αναφέρεται στα γεγονότα του θείου δράματος.
Στο δεύτερο μέρος περιλαμβάνονται οι ενότητες:
- Ο Ιησούς στον Καϊάφα και στον Πιλάτο
- Η καταδίκη και η μαστίγωση του Ιησού
- Η Σταύρωση του Ιησού
- Η Ταφή του Ιησού
Πηγή: en.wikipedia.org
