Für Elise («Για τη Λίζα»)
Πρόκειται για την πιο δημοφιλή σύνθεση του Μπετόβεν και σίγουρα ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα έργα της κλασσικής μουσικής. Πρόκειται για μια τρίλεπτη μπαγκατέλα (μικρής διάρκειας σύνθεση για πιάνο με ελαφρύ περιεχόμενο) σε λα ελάσσονα, η πρεμιέρα της οποίας δόθηκε στις 27 Απριλίου 1810.
Η μπαγκατέλα (bagatelle) στη μουσική είναι μια σύντομη, εύκολη και ελαφριά σύνθεση, χωρίς συγκεκριμένη μορφή. Η ονομασία της προέρχεται από τη λατινική λέξη baca που σημαίνει μικρό πράγμα. Τον όρο εισήγαγε ο Γάλλος συνθέτης και μουσικός Φρανσουά Κουπρέν της μπαρόκ περιόδου. Ο Μπετόβεν καθιέρωσε τη μπαγκατέλα ως μουσική σύνθεση και κατάφερε να ξεπεράσει την αρχική απλοϊκότητά της, γράφοντας από το 1801 ιδιαίτερα αξιόλογα μουσικά έργα όπως οι 7 μπαγκατέλες op. 33 (δεύτερη έκδοση).
Οι μελετητές των έργων του Μπετόβεν δεν έχουν καταφέρει να αποκωδικοποιήσουν για ποιο λόγο έγραψε τη συγκεκριμένη σύνθεση και από που εμπνεύστηκε. Οπότε, όπως είναι φυσικό, υπήρχαν διάφορες φήμες γύρω από το ομώνυμο έργο. Η πρώτη φήμη θέλει το “Ελίζ” να ήταν το χαϊδευτικό της Ελίζαμπεθ Ρόκελ, μιας γερμανίδας σοπράνο με την οποία είχε συνεργαστεί ο Μπετόβεν. Οι δυο τους συναντιόντουσαν συχνά εκτός όπερας και ο Μπετόβεν είχε αναπτύξει έντονα συναισθήματα για τη νεαρή καλλιτέχνιδα. Όμως εκείνη δεν ανταποκρινόταν και ως εκ τούτου οι δρόμοι τους χώρισαν.
Αριστερά η Elisabeth Rockel και δεξιά ηTherese Malfatti
Η δεύτερη φήμη-και πιο κοντά στην πραγματικότητα- υποστηρίζει ότι η πραγματική παραλήπτρια του κομματιού ήταν η Τερέζα Μαλφάτι, μια μικρή κοπέλα στην οποία ο Μπετόβεν έκανε μαθήματα πιάνου. Ο Μπετόβεν είχε ερωτευτεί τη δεκαοκτάχρονη μαθήτριά του και το 1810 όταν εκείνη ενηλικιώθηκε της έκανε πρόταση γάμου. Έγραψε λοιπόν το «Für Therese» «Για την Τερέζα», προκειμένου να την εντυπωσιάσει. Όπως όμως και στην περίπτωση της σοπράνο, η κόρη του βιεννέζου εμπόρου Γιάκομπ Μαλφάτι προτίμησε τη σιγουριά, τα νιάτα και τους τίτλους ευγενείας του Βίλχελμ φον Ντρόσντικ, ανώτερου υπαλλήλου στην Αυλή των Αψβούργων, από τον Μπετόβεν.
Σύμφωνα λοιπόν με πολλούς ιστορικούς, το πρωτότυπο χειρόγραφο έγραφε «Für Therese» και ήταν αφιερωμένο στη νεαρή κοπέλα. Βρέθηκε δε, ανάμεσα στα προσωπικά της αντικείμενα γι αυτό και ήρθε στο φως μετά το θάνατό της. Πιθανότατα, ο άσχημος γραφικός χαρακτήρας του συνθέτη, δυσκόλεψε τον Λούντβιχ Νολ, ο οποίος λανθασμένα πίστεψε ότι έγραφε Für Elise.
Το Für Elise έχουν ερμηνεύσει και ηχογραφήσει σπουδαίοι πιανίστες, όπως οι Βλαντμίρ Ασκενάζι, Μάρεϊ Περάχια, Μπάλας Σοκολάι, Ρόμπερτ Σίλβερμαν, Αλφρεντ Μπρέντελ και Βαν Κλάιμπερν.
https://youtu.be/_mVW8tgGY_w
